Als docent binnen het Talencentrum, geven wij les aan studenten van verschillende opleidingen. Van al deze opleidingen dienen wij een goed beeld te hebben, en we passen onze opdrachten aan, aan de beroepscontext van de student (en de eisen van de scholen en het KD). Van sommige opleidingen heb ik een beter beeld, omdat ik er zelf werkervaring in heb, dan van andere. In die andere opleidingen moet ik mij dan extra verdiepen en ook leren van collega's die al langer met deze doelgroep werken. Hieronder voorbeelden van opdrachten die ik zelf ontwikkeld heb voor de verschillende opleidingen binnen onze werkplaatsen. Hiermee wil ik aantonen, dat ik studenten tijdens de lessen Duits voorbereid op realistische beroepssituaties waarmee ze tijdens hun stages, en in het beroep, te maken kunnen krijgen
Voorbeeld, beroepsgerichte opdrachten: Lezen en schrijven Vrachtwagenchauffeurs
Voorbeeld, beroepsgerichte opdrachten: Lezen en schrijven Cosmo & Toerisme
Voorbeeld, beroepsgerichte opdrachten: Luisteren en Spreken/Gesprek Transport & Logistiek
Door student zelf gekozen filmpje en verzonnen opdracht: Een mindmap maken en vertellen over wat hij gehoord heeft!
Die ruimte is er ook, wij kunnen opdrachten voor de studenten maken, maar als ze dit zelf kunnen! Wauw!
Voorbeeld, beroepsgerichte opdrachten: Luisteren en Spreken Cosmo (knutselen/basteln)
Luister en kijk naar de volgende video. Schrijf nu in het Nederlands de knutselinstructie en gebruik daarbij de volgende (...)woorden (....)
Voor opdracht: zie video!
Voorbeeld, beroepsgerichte opdrachten: Gesprekken voeren Toerisme (Nienke & Ninte)
Versie 1
Versie 2, na feedback
We willen de student zelf actief laten nadenken over wat de beroepssituaties zijn waarin hij/zij - in dit geval Duits - nodig zou kunnen hebben. Zie hier een inventarisatie van studenten Marketing & Communicatie. Uiteindelijk hebben ze allemaal één van deze situaties gekozen, voor een schrijfopdracht. Een volgende les kunnen ze dan een andere vaardigheid kiezen binnen die beroepssituatie. Bijvoorbeeld: Je schrijft een e-mail (schrijven) en de klant belt op met vragen die je beantwoordt (spreken & gesprek).
Het blijkt voor studenten lastig, om het overzicht te houden, en ze snappen niet altijd goed wat en hoeveel we van ze verwachten in een les/voor in het portfolio. Het liefste willen ze een afvinklijstje met: 2x lezen, 2x schrijven etc.
Zo werkt het helaas niet. Wat wij van ze willen is nl. een portfolio met (bewust gekozen) opdrachten, aan de hand waarvan ze bewijzen het Duits op het vereiste niveau, en in de verschillende beroepssituaties te beheersen. De één moet misschien 10x schrijven om zijn/haar niveau in de gewenste beroepssituaties aan te tonen, de ander heeft misschien aan 5x genoeg. Belangrijk is niet alleen het afleveren van "een opdracht/product" maar ook zeker, de feedback de je erop krijgt. Die feedback hoort in het portfolio te zitten, en dient als uitgangspunt voor de volgende opdracht: Wat ging al goed en waar moest je nu nog op letten? Tijdens een portfoliogesprek (nu met name voorafgaand aan opgave voor het examen gevoerd), inventariseren we of alle beroepssituaties aan bod zijn gekomen en of deze op niveau zijn, voor alle 5 de vaardigheden, te weten: Lezen, luisteren, schrijven, spreken en gesprekken voeren. Het portfolio is een groeidocument, waarin de ontwikkeling van de student is vastgelegd.
Voor mijn gevoel wordt dit portfoliogesprek te weinig en te laat gevoerd. Nu meestal pas, als de student al écht tegen het examen aanzit, en de smaak te pakken heeft. Volgens mij is een portfoliogesprek van essentieel belang voor studenten die nog niet goed snappen wat er van ze verwacht wordt en waartoe het portfolio dient.
Om de studenten wat houvast en een iets concreter beeld te geven, heb ik als test voor een groep Cosmo deze poster (zie hieronder) gemaakt voor in het portfolio. Het is een simpele, visuele/tekstuele vertaling van het KD. Deze opleiding heeft 2 grote domeinen/thema's nl. Front-Office en Animatie, hierbij geven we in de blauwe tekstvelden nog aan, welke deelonderwerpen daarbij aan bod komen. Studenten kunnen de vaardigheden aan deze beroepssituaties gaan verbinden: Heb ik al een reserveringsbevestiging geschreven? Heb ik al een eens een informatiegesprek gevoerd of een spelinstructie gegeven? Ik hoop studenten hiermee ook inzicht te geven in wat ze allemaal al WEL gedaan en geleerd hebben, want daar zijn ze zich lang niet altijd van bewust.
Als dit goed werkt, wil ik dit ook voor de andere opleidingen zo gaan doen, dus als aanvulling op de actieve inventarisatie door studenten zelf. Want daar bleef het nu vaak bij: inventarisatie en vervolgens een gesprek hierover met toelichting/aanvulling van onze kant. Wij als "experts" met de einddoelen in het achterhoofd, vergeten dan, dat dit voor studenten helemaal niet zo logisch en vanzelfsprekend is. Studenten onthouden deze informatie niet "zo maar". Ze moeten dit ergens, in begrijpelijke taal en beelden, terug kunnen vinden. Een document waar we steeds weer naar kunnen verwijzen, en dat als basis voor een portfoliogesprek kan dienen.
Conclusie voor nu: Er valt nog winst te behalen met het regelmatiger voeren van portfoliogesprekken/voortgangsgesprekken.
Verder denk ik dat wij voortdurend coachen tijdens de lessen, en dus continue werken vanuit de zesde rol van de leraar ofwel de coach, zoals beschreven door Martie Slooter in haar boek "De zes rollen van de leraar."
Wij coachen:
Op hun beroepshouding: Als iemand in perfect Duits een check-in gesprek voert, maar aan de balie hangt, kauwgom in de mond heeft of chagrijnig kijkt, dan zullen we ook hier feedback op geven,
Op kennis van de workflows in hun beroep: 1e jaars, hebben nog weinig beeld van hun beroep en de "workflows" binnen hun beroep, ook die processen proberen we ze bij te brengen. Wat is nu een logische volgorde van handelingen?
Op hun studiehouding/presentie: Als iemand weinig laat zien in de lessen, of überhaupt weinig verschijnt in de lessen is dit reden tot gesprek met de student, en waar nodig ook met de coach/opleiding. Op dit moment hebben we werkplaatsen waar de opkomst in z'n geheel laag is. Daarover gaan we dan met coaches in gesprek.
Op hun leervaardigheden/studievaardigheden: Hoe begin je met een bepaalde opdracht? Wanneer vraag je om hulp? Hoe werkt een woordenboek? Wat doe je met de feedback die je krijgt van je docenten? Hoe kun je het beste woordjes leren?
Op kennis van Land en Cultuur van de te leren taal: Waarom kun je een Duitser niet zomaar met "jij" aanspreken?
Vanuit onze visie, is het ideaalplaatje een gemotiveerde, zelfsturende/zelfregulerende student waardoor er sprake is van studentgestuurd onderwijs. Studenten komen echter niet volledig "zelfsturend" bij ons in de werkplaatsen binnen. Het is aan ons - in de rol van coach - om ze daarbij te helpen, en om van beginner expert te worden. Het is aan ons om ze de leervaardigheden: cognitieve, metacognitieve en affectieve vaardigheden aan te leren, zodat zij tot zelfregulatie te komen.
En nu ik dit schrijf, merk ik dat ik 2 termen doorelkaar gebruik: zelfsturing en zelfregulatie. In het Nederlands schijnen deze vaak doorelkaar gebruikt te worden, in tegenstelling tot in het Engels. Hieronder (met name voor mijzelf) de uitleg:
Zelfregulatie: actief en constructief proces waarbij leerlingen zelf doelstellingen leren bepalen, zelf initiatief nemen & zelf verantwoordelijkheid leren nemen voor eigen leerproces (Zimmerman, 2002).
Zelfsturing: proces waarin individuen het initiatief nemen, met of zonder de hulp van anderen, bij het diagnosticeren van hun leerbehoeften, het formuleren van leerdoelen, het identificeren van menselijke en materiële middelen om te leren, het kiezen en implementeren van geschikte leerstrategieën en het evalueren van leren (Knowles, 1975).
Wie de definitie van zelfsturing bestudeert, merkt dat zelfregulatie daar een onderdeel blijkt te zijn (Simons, 2005). Zelfsturing gaat nog een stap verder. Bovendien was een belangrijke conclusie van Knowles dat lerenden in zelfsturing kunnen groeien.
Bron: Zelfregulatie vs zelfsturing – Leren Vlaanderen
Bron: Bolks, T. (2009). Zelfsturing gaat niet vanzelf: bevordering van zelfsturing met betrekking tot de stage bij studenten van de Pedagogische Academie Basisonderwijs. Heerlen: Open Universiteit. De complete masterthesis is te vinden op http://dspace.ou.nl/handle/1820/2155 en dan via de link http://dspace.ou.nl/bitstream/1820/2155/1/OWTBolks-29092009.pdf
Ik heb het boek "Didactisch Coachen" in mijn bezit. Dit boek sluit weer mooi aan bij het aanleren van de leervaardigheden, met de categorie 1, 2 en 3 vragen. De definitie van "Didactisch Coachen":
"Didactisch Coachen is een planmatige en doelgerichte wijze van coachen met behulp van een aantal procesgerichte interventies die het leren en de motivatie van de lerende bevordert. Didactisch Coachen beoogt leerlingen actief en gemotiveerd te maken en te houden door:
- het stellen van denkstimulerende vragen die bevorderlijk zijn voor het leerproces en feedback mogelijk maken.
- het geven van effectiece feedback die het leren positief beïnvloedt
- het beperkt geven van aanzwijzingen
- en dit alles op zowel de dimensies van de taak (inhoud, strategie), als op de dimensies van de lerende persoon (modus/leerstand en de persoonlijke kwaliteiten)"
Ik weet zeker dat ik dit deels al (onbewust) toepas. Na het behalen van mijn PDG, wil ik me hier echter nog meer in verdiepen, en dit bewust in gaan zetten tijdens mijn lessen en bij de portfoliogesprekken. Op deze manier hoop ik het leerproces zo goed mogelijk te begeleiden.